هر چقدر نفت ایران تحریم پذیر است فرآورده‌های نفتی نیست

به گزارش خبرنگار نفت خبرگزاری برنا، با بررسی روند تجارت نفت و گاز کشور به این نکته پی می‌بریم که عمده صادرات انرژی کشور بر پایه نفت خام بوده به طوری که تا قبل از تحریم‌های دهه نود، صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران به طور متوسط حدود 2.3 میلیون بشکه در روز و صادرات گاز نیز حدود 150 هزار بشکه معادل نفت خام  و عمدتا به کشور ترکیه بوده است.

بر کسی پوشیده نیست که بازار جهانی نفت و گاز بر ایران بسیار تاثیرگذار است و سبب تعیین رفتار ایران در سیاست بین‌الملل و همچنین تراز شدن بودجه کشور نیز می‌شود. این در حالی است که تجربه نشان داده تحریم‌ها یکی از علل کاهش صادرات نفت ایران بوده و به راحتی می‌توان ایران را با استفاده از این محدودیت از لیگ صادرکنندگان نفت خارج کرد، بنابراین می‌توان گفت، فروش نفت، منبع قابل اتکایی برای منافع ایران نیست.

قابلیت جایگزینی و شناسایی دو مولفه مهم در تحریم پذیری

مهم‌ترین مولفه‌ها در تحریم، تحریم پذیری محصول و قابلیت شناسایی آن است. لذا زمانی تحریم‌ها کار ساز می‌شود که این دو مولفه، هم‌زمان فعال شود. از طرفی انرژی از مهم‌ترین زیرساخت‌های اصلی هر کشور است از این رو هر کشوری که بخواهد نفت ایران را تحریم کند باید تواند برای آن، جایگزین مناسبی را پیدا کند.

پیرامون قابلیت شناسایی نیز باید به این نکته توجه کرد که تجارت نفت به دلیل مولفه‌هایی نظیر شناسایی ترکیب شیمیایی، شناسایی تراکنش‌های مالی، شناسایی ابزار حمل و نقل و شناسایی خریدار نهایی، برای تحریم‌کننده‌ها به راحتی قابل شناسایی است.

باید توجه کرد که نفت هر مخزن از طریق ترکیب شیمیایی مختص خود قابل شناسایی و تفکیک از سایر نفت‌های جهان بوده و به راحتی می‌توان با رصد معاملات مبتنی بر دلار، تراکنش‌ها را شناسایی کرد، علاوه بر آن، نفت خام به وسیله کشتی‌های غول پیکر جابجا می‌شود که با توجه به استفاده کشتی‌ها از سامانه شناسایی خودکار، شناسایی را سهل می‌کند.

از این رو اندیشکده سیاستگذاری امیر کبیر در گزارش خود تحت عنوان "چرا صادرات نفت به لحاظ ساختاری تحریم‌پذیر است؟" پیرامون تحریم پذیری نفت ایران می‌گوید: "تجارت نفت به لحاظ ساختاری تحریم‌پذیر است، چرا که اولا حجم تولید و صادرات نفت ایران در حدی نیست که با تحریم آن خلا جدی در تامین نفت جهان ایجاد شده و هزینه جدی برای تحریم‌کننده یا دیگر کشورها داشته باشد و لذا قابلیت جایگزینی بالایی دارد. ثانیا، به آسانی قابل شناسایی بوده و فروش آن در شرایط تحریم با ریسک بالایی برای خریدار همراه است."

این اندیشکده با مطرح کردن پیشنهاد سیاستگذارانه خود، معتقد است: "بنابراین،  با توجه به امکان ایجاد ارزش افزوده بالا و تنوع محصولات بسیار زیاد از نفت به ویژه در مقایسه با گاز طبیعی (در صورت توسعه زنجیره ارزش آن، باید در عین حفظ حجمی از صادرات نفت خام برای مقاصد سیاسی، بیشتر روی توسعه صنایع پایین دستی نفت متمرکز شد و با ایجاد پالایشگاه و پتروپالایشگاه زنجیره ارزش نفت در داخل را توسعه داد. این کار علاوه بر ایجاد ارزش برای اقتصاد ملی، با خردشدن محموله‌ها و کاهش قابلیت شناسایی، تحریم‌پذیری تجارت نفت را با تبدیل به فراورده و محصولات پتروشیمی کاهش می‌دهد."

انتهای پیام/